Sự giàu có đích thực là gì?

Nhìn lại trải nghiệm từ chương trình "Triết lý kinh tế vừa đủ"

☘️ Cách đây nhiều năm, trên hành trình tìm kiếm các mô hình giáo dục thay thế và phát triển bền vững tại các nước trong khu vực, VCIL Community đặt chân đến Trung tâm Nông nghiệp Tự Nhiên Mab Eaung ở miền trung Thái Lan - nơi nghiên cứu và thực hành Triết lý kinh tế Vừa Đủ trên 30 năm qua. Chúng tôi trầm trồ khi được tận mắt chứng kiến những giải pháp thực tiễn cho các khủng hoảng sinh thái của xã hội hiện đại. Kể từ đó, mong muốn xây dựng mạng lưới hướng đến phát triển bền vững đã thôi thúc VCIL Community kết nối với cộng đồng Nông Nghiệp Tự Nhiên Thái Lan. Sự hợp tác giữa hai bên được thắt chặt thông qua các hoạt động trao đổi và học tập được tổ chức thường xuyên. Gần đây nhất là khoá học “Triết lý kinh tế vừa đủ" diễn ra từ ngày 8 - 18 tháng 03 tại tỉnh Chonburi, Thái Lan.

⭐️ Từ thập niên 70 của thế kỷ trước, nhà vua Rama IX Bhumibol Adulyadej đã nhìn thấy trước những cuộc khủng hoảng kinh tế, xã hội và sinh thái mà con người sẽ đối mặt trong tương lai. Nguyên nhân gốc rễ của những vấn đề này nằm ở cách hệ thống kinh tế xã hội được thiết kế để khai thác và tiêu thụ quá mức nguồn tài nguyên thiên nhiên. Cùng thời điểm đó, khắp nơi trên thế giới xuất hiện sự phân cực mạnh mẽ giữa một bên thuộc chủ nghĩa Tư bản (với mục tiêu tối thượng là tối đa hoá lợi nhuận) và phần còn lại là Cộng sản (hoạt động trên nguyên tắc cào bằng thu nhập lao động).

Cứ vào tháng 03 hằng năm, cả ngàn người trên khắp Thái Lan kéo nhau về trung tâm Nông nghiệp Tự Nhiên Mab Eaung để mở hội ăn mừng sinh nhật của ông. Trong 3 ngày 3 đêm lễ hội diễn ra, bếp ăn được mở miễn phí cho bất kỳ du khách nào. Phần “hội" được tổ chức theo hình thức của “Phiên chợ Người ông”. Khoá học được tổ chức ngay vào dịp này nên cả đoàn được trải nghiệm một phiên chợ hết sức kỳ lạ. Mục đích của phiên chợ không phải là tối đa hoá lợi nhuận cá nhân, mà tạo lập cộng đồng tương trợ lẫn nhau. Mỗi một sản phẩm có thể được bán với 5 mức giá khác nhau: bán bằng giá thị trường, bán bằng chi phí sản xuất, bán lỗ, cho không và trả bao nhiêu tuỳ vào người mua. Do đó, ở đây các thành viên Việt Nam bất ngờ với biết bao nhiêu sản phẩm hữu cơ với mức giá không nơi nào có được.

⭐️ Lễ hội cũng là dịp những người có kinh nghiệm lâu năm trong mạng lưới Nông nghiệp tự nhiên Thái Lan tụ họp và chia sẻ kiến thức với nhau. Cả đoàn VCIL Community đã có một buổi trò chuyện thân mật cùng bác Jon Jandai - người đàn ông nổi tiếng với Ted Talk hàng triệu lượt view “ Cuộc đời thật dễ dàng, tại sao chúng ta lại làm nó khó khăn?”. Bác đã chia sẻ về việc áp dụng Triết lý kinh tế vừa đủ để có một cuộc sống thảnh thơi và tự do thật sự. Khi một người trẻ hỏi về con đường “bỏ phố về quê", bác chỉ ra một sự thật rằng “Đừng kỳ vọng kiếm nhiều tiền từ việc làm nông!!”. Bởi vì nông dân không có nhiều quyền kiểm soát sản phẩm đầu ra, giá nông sản bấp bênh và thường thụt lùi so với lạm phát.

⭐️ Jon Jandai và Ajarn Yak không chỉ là 2 người thực hành thành công duy nhất mà chúng tôi gặp. Ngày thứ ba của chương trình, cả đoàn có cơ hội tiếp xúc với câu chuyện người thật việc thật khác: cô On và chú Tai. Hai cô chú đã nghỉ việc trên thành phố và về quê sinh sống. Ban đầu họ sống rất vất vả và gần như bỏ cuộc. Sau khi được học hỏi từ Ajarn Yak, cô chú đã dành một năm trời để cải tạo một mảnh đất khoảng 1,28 ha tại miền Đông Thái Lan từ cằn cỗi thành màu mỡ (xem ảnh). Kết hợp với việc sử dụng giống lúa bản địa cao gần 2m, cô chú đạt được sản lượng 800 - 900kg lúa hữu cơ/ 1,600m2 - một năng suất cực kỳ cao, không thua kém gì việc trồng lúa vô cơ cả. Chúng tôi càng ngỡ ngàng hơn nữa khi biết được rằng toàn bộ cơm chúng tôi ăn trong những ngày ở trung tâm được cung cấp bởi những người nông dân trong mạng lưới, mà cô chú là một trong số đó. Ai cũng tấm tắc khen hạt cơm của cô chú dẻo, thơm và ngon lắm!! Cô chú mời chúng tôi tháng 07 đến nhà vừa gặt lúa vừa gieo trồng cho mùa vụ mới để học về lúa hữu cơ. Hiện cô chú đang tình nguyện tại trung tâm Mab Eaung để tiếp tục vòng tròn trao tặng. Bởi vì cộng đồng đã hỗ trợ thiết kế khu đất và giúp con cô chú học phổ thông tại trường Pudalay Mahavijalaya một cách miễn phí. Cốt lõi của Triết lý Kinh Tế Vừa Đủ có thể được đúc kết thành:

“ Cho đi là nhận lại ".

⭐️ Khoá học cũng truyền tải những nguyên tắc và kỹ thuật phù hợp với hệ thống Triết lý Kinh Tế Vừa Đủ. Điển hình là nguyên tắc nông nghiệp tự nhiên “nuôi đất để đất nuôi cây". Thay vì xem coi từng loại cây thiếu từng loại chất riêng lẻ gì, chúng ta tạo nên một môi trường đất lành mạnh gồm tỷ lệ hài hoà chất hữu cơ, khoáng chất, không khí và vi sinh vật bản địa. Từ đó cây hút nguồn dinh dưỡng dồi dào trong đất để tự lớn lên một cách khoẻ mạnh. Bên cạnh đó, việc tự chủ nguồn nước sinh hoạt và tưới tiêu cũng được đề cập thông qua quản trị nước bền vững. Bắt đầu bằng việc quan sát lưu vực sông tại nơi mình sống và tính toán lượng nước mưa, người ta đào hệ thống ao hồ và kênh rạch đan xen xung quanh khu vườn để cấp ẩm cho đất cũng như thu hoạch và mang nước trên bề mặt thẩm thấu xuống mạnh nước ngầm. Nhờ hệ thống như vậy, khuôn viên Mab Eaung vẫn xanh tươi và nước vẫn còn đọng lại trên ao hồ. Mặc cho lúc đó là đỉnh điểm của mùa khô tại Thái Lan và xung quanh bị hạn hán nghiêm trọng.

Khi đất đã giàu chất dinh dưỡng và nước đã đủ đầy rồi, việc trồng cây trở nên dễ dàng hơn. Các bước của Kinh tế Vừa Đủ bắt đầu bằng việc trồng để có thực phẩm cho bản thân và gia đình trước, rồi đến thảo dược trị bệnh, cây lấy gỗ làm nhà và các nhu cầu thiết yếu hằng ngày khác. Các loại cây được trồng đa dạng, nhiều tầng tán, mỗi thứ một ít, xen kẽ nương tựa lẫn nhau như một khu rừng. Khi những nhu cầu thiết yếu đó được đảm bảo làm nền tảng rồi, thì chúng ta có thể tiến những bậc khác như tạo phước, chia sẻ thức ăn, chế biến nguyên liệu thô, bán hàng theo nguyên lý của “Phiên chợ Người ông”. Và tầng cao nhất của Triết lý kinh tế vừa đủ đó chính là tạo ra cộng đồng những người cùng thực hành. Cộng đồng Nông nghiệp Tự Nhiên Thái mang đến cho các thành viên sự hỗ trợ nhân lực khi quy hoạch mảnh vườn, cung cấp không gian giáo dục miễn phí cho con cái họ và bao bọc lẫn nhau những lúc khó khăn. Nếu các mối quan hệ cá nhân bị tan vỡ, người ta sẽ bị lệ thuộc vào tiền trong xã hội hiện đại. Cộng đồng cũng chính là câu trả lời cho câu hỏi thịnh vượng, hạnh phúc và tự do đích thực.

Các học viên đang đi chặt chuối để làm chế phẩm sinh học và phân hữu cơ.

Khoảng thời gian hiện tại đang là lúc nghỉ giữa các vụ mùa lúa. Nếu bạn để ý, thì trên các mảnh ruộng của Mab Eaung vẫn được tấp ủ rơm để giữ độ ẩm cho cây. Ngoài ra, trên đó người ta còn trồng xen canh các loại đậu, bí đỏ và lúa. Cây đậu sẽ đóng vai trò cố định đạm cho đất, lá bí to sẽ che nắng giúp giữ ẩm cho đất và rễ cây lúa khi đâm sâu xuống sẽ giúp cho đất được tơi xốp. Cách thức trồng trọt này tương đồng với hệ thống đa canh "Ba chị em" của người bản địa Mỹ La Tinh gồm ngô, cây họ đậu và các cây bí. Các thửa ruộng cũng được thiết kế theo kiểu uốn lượn thay vì theo đường thẳng như thường thấy, giữa các thành bờ được đào những con kênh nhỏ vừa đóng vai trò dẫn nước vừa là chỗ trú ngụ cho cá tôm.

Trước khi gieo lúa mới, người ta sẽ làm đất bằng cách trộn phân lỏng và phân ủ rồi giữ nước trên bề mặt ruộng xuyên suốt quá trình cây lúa lớn lên. Những người bạn tham dự lễ hội có dịp được chơi "bóng chuyền bãi ruộng" như là một phương thức dùng sức mạnh cộng đồng để trộn đều các loại phân vào trong đất. Chú Tai cũng chia sẻ rằng các cây lúa của chú phát triển mạnh mẽ và "không hề" có cỏ dại bởi vì được tập trung nuôi dưỡng đất và quản lý nước hiệu quả.

⭐️ VCIL Community xin cảm ơn đối tác SEP Academy, trường Pudalay Mahavijalaya, trường đại học thay thế đầu tiên tại Thái Lan Asom Silp, trung tâm Nông nghiệp tự nhiên Mab Eaung và mạng lưới Nông nghiệp Thái Lan đã đồng tổ chức chương trình lần này. Từ những hoạt động như vậy, VCIL Community có cơ hội gắn kết với mạng lưới đối tác quốc tế cũng như tăng cường hợp tác giữa các cá nhân, tổ chức trong nước với những người thực hành dày dặn kinh nghiệm từ Thái Lan để giải quyết những thử thách liên quan đến sinh thái mà xã hội đang phải đối mặt.

Ảnh này không có gì ngoài đồ ăn được cho và nông sản tại lễ hội. Ngoài ra anh chị em Việt Nam vẫn không quên mang "bánh tráng trộn" ra thế giới.

Một số hình ảnh được cung cấp bởi มูลนิธิกสิกรรมธรรมชาติ và SEP Academy

Nguồn:: Sự giàu có đích thực là gì? - Vcil Community’s Newsletter
❓Có hình thức kinh tế nào hoạt động tốt ở đô thị không, hay toàn chỉ ở nông thôn
Sống vừa đủ, bền vững, tiết kiệm